yıkanabilir bezlerimizin temizliği için standart, herkesin kullanabileceği bir kılavuz oluşturmak zor olabilir. bezlerimizin herhangi bir deterjan veya amonyak kalıntısi kalmayacak şekilde temizlenmesinde; hangi tür bez kullandığımız, bezin üretildiği kumaşın çeşidi ( sentetik veya doğal), suyumuzun kireçli olup olmaması, detarjanımız ve hatta makinamızın çeşidi gibi çeşitli etkenler de rol oynamaktadır.
yeni doğan ve ilk altı ay anne sütü ile beslenen bebeklerin bez temizliği oldukça kolaydır. bu dönemde anne sütü ile beslenen bebeklerin (henüz katılara geçmemiş) kakası sulu ve açık sarı renklidir. bu kaka suda çözünebilir olduğu için, kakalı bezleri çamaşır makinasına atmadan önce kakayı sıyırmaya gerek yoktur. bebeğimiz kaka yaptıktan sonra, eğer cepli veya hibrit bez kullanıyorsak iç veya ek katlarını ayırıp diğer bezlerle birlikte bez torbasına veya plastik kovamıza atarak, yıkanacakları güne kadar bekletebiliriz.
özellikle yine bu aylarda, makina ile yıkamadan sonra, bezlerin üzerinde sarı lekeler kalabilir. bu lekeler bezin temizlenmediğini göstermez, ve bebeğimize de bir zarar vermez. bu sebeple lekeleri çıkartmak için extra çaba sarfetmemize veya bezler lekeli kaldı endişesiyle tekrar yıkama yapmamıza gerek yoktur. bu lekeleri çıkartmanın en kolay yolu güneşli bir günde balkonumuza asarak güneşle temas etmelerini sağlamaktır. bezlerin üzerine, güçlü ve direk gelen güneş ışınları, bütün lekeleri temizleyecektir.
bebeğimiz katılara başladıktan bir müddet sonra doğal olarak kakasının şekli de değişecektir. bu yeni dönemde her kakadan sonra, bezleri torbamıza atmadan önce, kakayı da temizlememiz gerekir. yurtdışındaki tuvaletlerde bidet musluğu olmadığı için tuvaletlere, bez temizliğine yardım eden spray aparatlar takılmaktadır.
bu spray aparatını zaman zaman biz de kullanıyoruz. fakat, çoğunlukla, bu aparatla kakayı temizlemek yerine, kakanın büyük kısmını minik bir tahta çubuk veya eski bir plastik bıçak ile tuvalete sıyırırıyoruz. beze yapışan, ve sıyırarak çıkaramadığımız kakalı kısmı ise çok az bir suyla bezin dışından oğuşturarak yıkıyoruz (atık su küvette musluğun altına koyduğumuz bir kovanın içinde birikecek şekilde). sonra da temizlenmiş bir şekilde (ıslak olması önemli değil) ıslak bez torbasına bırakıyoruz.
kakayı temizlemek için daha farklı yöntemleri de dilerseniz şu videodan izleyebilirsiniz. (video ingilizce)
elimizdeki bez sayısına ve çamaşır makinamızın büyüklüğüne göre, bezlerimizi ikinci veya üçüncü günün sonunda yıkayabiliriz. bizim elimizde ekstra bezimiz olduğu ve günümüz çok koşturmacalı geçtiği için kirli bezlerimizi genelde üçüncü günün sonuna kadar bekletiyoruz. kakalı bezlerimizi önceden temizlediğimizden, koku konusunda da sıkıntı olmuyor. yine makinamızın kapasitesi de büyük olduğu için üç gün boyunca biriken bezleri (yaklaşık 12-15 adet) tek seferde rahatlıkla yıkayabiliyoruz.
bezleri yıkama rutinimiz:
öncelikle, biriken bütün bezlerimizi, 30-60 dk arasında, lekelerin daha kolay çıkması için soğuk suyla duruluyoruz. soğuk suyla ön yıkama yapmanın bezin temizlenmesine pek katkısı olmuyor. siz isterseniz bu adımı geçebilirsiniz. ya da soğuk suyla durulama yaptırmak yerine, önce sıcak suyla durulama veya yine sıcak suyla ön yıkama yapmayı da seçebilirsiniz (yaklaşık 1 saat). biz sıcak veya soğuk (deterjansız) durulama sonrasında, yaklaşık 2-2.30 saat kadar, ana yıkama ve ardından da ekstra durulama yapıyoruz.
burada özellikle altını çizerek belirteyim; bezlerimizin üzerindeki bakterilerin ölmesi için mutlaka ve mutlaka sıcak (min 60 derece) su kullanmamız gerekir. kullanacağımız deterjanın miktarına, yıkadığımız bez sayısına göre deneme-yanılma yöntemiyle karar verebiliriz. bezlerimiz oldukça kirli olacağı için genelde önerilen miktarın biraz fazlasını kullanmamızda sakınca olmayabilir. bu durumda deterjanın çok iyi arındığından emin olmak için extra durulamayı mutlaka yaptırmalıyız.
bezlerimizin temiz olduğunu veya temizlenmediğini nasıl anlarız?
her ne kadar makinadan çıkınca bezlerimiz temiz gibi görünse de, özellikle sentetik ve kalın bezlerde çiş, bezlerin alt katmanlarında iyice emileceği için, çok iyi temizlenmemiş olabilir. bizler de bunu her zaman farkedemeyebiliriz. ileride sızıntı ve amonyak kaynaklı pişik problemlerinden kaçınmak için, öncelikle bezlerimizin çok iyi bir şekilde temizlendiğinden emin olmamız gerekiyor.
eğer bezlerimizden, henüz yıkanmış olmalarına rağmen, burnumuzu dayadığımızda derinlerden bir koku geliyorsa, bu koku bezin iç katmanlarında biriken çiş kokusu olabilir. ya da, bebeğimize yeni bez takar takmaz, ilk çişle birlikte dışarıya yayılan keskin bir koku hissediyorsak ve bu koku bizi rahatsız ediyorsa, bu da bezimizin iyi temizlenmediğine bir işarettir.( banyoda bekleyen kirli bezlerde ise, 1-2 gün sonra benzer bir koku oluşması doğaldır). bezimizin yeterince temizlenmediğine dair ikinci bir işaret ise bebeğimizin poposunda oluşacak kızarıklık ve pişiklerdir (bebeğimizin pişikleri mantar enfeksiyonu da olabilir, bu durumda mutlaka bir doktora danışmalıyız).
diğer taraftan, bebeğimiz sürekli pişik oluyorsa (ve mantar enfeksiyonu yoksa) bunun bez kaynaklı olduğunu düşünebiliriz (eğer tercih edersek, bebeğimizin pişiği geçene kadar 1-2 gün atılabilen bez kullanıp, sorunun yıkanabilir bez kaynaklı olup olmadığını da tespit edebiliriz.)
bezlerimizi yıkarken kokusuz/parfümsüz deterjan kullanmamız önemlidir. eğer kullandığımız deterjan kokulu bir deterjan ise yapay kokular bezde saklı kalan çiş kokusunu da bastıracağından problemin farkedilmesini geciktirecektir. ileride bezlerimizle ilgili problem yaşamamak için, en başında, deneme yanılma yöntemiyle, iyi bir “yıkama rutini” oluşturmamız gerekir. (SICAK veya SOĞUK SU ile durulama+ SICAK SU ile ana yıkama+ SICAK veya SOĞUK SU ile ekstra durulama)
bezlerimiz neden iyi temizlenmezler?
bezlerimizin iyi temizlenmemesinin sebeplerinden biri şebeke suyunun sert olmasıdır, bu durumda deterjanımız sert suda etkili bir şekilde çalışamaz. ikinci olarak, sert suyun içindeki mineraller bezlerin üzerinde birikebilir ve bu durum detarjanımızın etkisini azaltır. deterjanımızın içinde şebeke suyumuzu yumuşatan (eğer suyumuz sert ise) bir etkin madde olup olmadığına dikkat etmemiz gerekir. eğer yoksa, suyumuzu orta derecede yumuşatan ek bir deterjan da kullanabiliriz. eğer suyumuz çok yumuşaksa yine problem yaşayabiliriz. bu durumda da bezlerden deterjanın arınması zor olur. şebeke suyumuz yumuşak ise daha az deterjan kullanmayı deneyebiliriz.
bezlerimizin üzerinde biriken ve temizlenmesine engel olan başka bir madde de amonyaktır. eğer bebeğimizin çişi bezin katmanlarında sürekli kalır ise, deterjan bezin üzerinde biriken bakterilere tutunarak bir kalıntı oluşturur. bu bakteriler, bebeğimiz çişini yaptığı zaman, bezin üzerinde amonyakın oluşmasına fırsat verir. ve bu durumda bebeğimizin cildinde amonyak yanması denilen kızarıklık ve pişik durumu gözlenebilir, bezler kokar ve sızıntı yapar. bunun en büyük sebebi deterjanımızın etkili çalışmamasındandır. bezlerin üzerindeki bakteri temizlenmediğinden, kendimizi, sürekli tekrar eden bir çözümsüzlük sürecinin içinde bulabiliriz.
yukarıda bahsettiğim farklı sebeplerden dolayı bezlerimizi kullanamıyorsak, bu durumda ilk yapmamız gereken, ingilizce de “stripping” denilen bir yöntemle bezlerimizi temizlemek olmalıdır. fakat bu yöntem, bezlerimizi “temizleme rutini” olmamalıdır. stripping, haftalar ve belki aylar boyunca doğru temizlenmemiş bezleri normal durumuna getirmek için yapılması gereken ekstrem bir işlemdir. bu yüzden bezlerimizi “strip” eder etmez, bezlerimizin daha iyi temizlenmesi için ciddi bir “yıkama rutini “ oluşturup her yıkama sonrasında bezlerimizin temiz olup olduğundan yüzde yüz emin olmamız gerekir.
özetle, bezlerimizi öncelikle strip etmeli, sonraki aşamada ise, ya detarjanımızı değiştirerek daha etkili bir deterjana geçiş yapmalı ya da daha fazla deterjan kullanmalı, veya daha fazla durulama yaparak (sıcak suyla) optimum rutini oluşturmalıyız.
bezleri strip etme yöntemi:
(bezleri stripping yöntemini, şu forumdaki yaklaşık 50 sayfayı okuyarak ve bunları kendi deneyimlerimle karşılaştırarak özetlemeye çalıştım. aşağıda bahsedeceğim yöntemlerin, herkesin işine yarayacak standart bir reçete veremeyeceğini de belirtmek isterim. ingilizce bilen arkadaşlar vediğim linkteki foruma girip daha ayrıntılı araştırma yapabilirler. )
bezleri strip etmek için en basit ve en güvenli yöntem sıcak su ile 4-6 defa deterjansız yıkamaktır. bu yöntem bütün problemleri çözmeyebilir, ama bezlerdeki kalıntıların temizlenmesi için iyi bir başlangıç olacaktır. bezleri strip etmek için bu yöntem yeterli gelmez ise, ve bezler hala kokmaya devam ediyorsa, bu durumda çamaşır suyu kullanılabileceği belirtilmiş forumda. fakat çamaşır suyunun da özellikle doğal kumaştan yapılmış bezleri tahriş edip yıpratabilme riski olduğu için, önce bezin üzerindeki kullanma talimatlarını okuyarak karar vermemiz gerekiyor . bezleri kurtarmak için çamaşır suyu kullanacaksak, bu durumda ¼ kap kadar çamaşır suyunu, makina suyu aldıktan sonra eklememiz tavsiye ediliyor. bezin üzerindeki bakterileri öldürmek için diğer bir yöntem olarak, bezlerin altı kısık kaynak su dolu bir tencerede 10 dk kadar kaynatılması ve sonrasında, çok minik bir miktar (bir tatlı kaşığı kadar) bulaşık detarjanıyla sıcak suda yıkanması önerilmiş .( eğer bebeğimiz mantar enfeksiyonu geçirdiyse, bezlerin çamaşır suyuyla sanitize edilmesi gerekiyor . bu durumda da yine ana yıkamaya ¼ kap çamaşır suyu eklenmeli). son olarak, bezlerdeki pişik kremleri, yumuşatıcı veya diğer leke ve yağların çıkarılması için, problemli kısımların bulaşık deterjanıyla ovalanıp, makinada ana yıkama öncesinde durulanması tavsiye ediliyor.
özetle, bezleri strip etme işlemi; bezlerimiz üzerindeki mineral kalıntılarını yok ediyor, yanlış yıkamadan kaynaklanan problemleri düzeltiyor, ve bebeğimiz için kullandığımız ürünlerden gelen diğer kalıntıları temizliyor.
ben çamaşır suyu yöntemini özellikle çevresel sebeplerden dolayı tercih etmiyorum. bu yüzden size de bu yönde tavsiyede bulunmuyorum. yine de kullanmaya karar verirseniz, belki bu işlemi yapmadan önce, elde yıkacağınız tek bir beze küçük miktarda çamaşır suyu uygulayarak işe yarayıp yaramayacağını deneyebilirsiniz. buna alternatif olarak, çamaşır makinanızı eğer yüksek derece sıcaklığa ayarlayabiliyorsanız, yine tek bir bezi beyazlarla 80-90 derecede yıkayıp sonucun ne olacağını test edebilirsiniz. ben geçmişte problemlerle karşılaştığım zaman 3-4 defa sıcak suda yıkayarak iyi bir sonuç elde edebildim. sizlere de önce bu yöntemi denemenizi tavsiye ederim.
bütün bu stripping aşamalarına ve iyi bir yıkama rutini oluşturmamıza rağmen, bezlerimiz kokmuyor fakat hala sızdırıyorsa, bebeğimiz çok çis yapıyor olabilir. bu durumda, bebeğimizin altını bağlarken, özellikle de cepli veya hibrit bezler kullanıyorsak, kenevir, bamboo ve pamuk gibi doğal kumaşlardan yapılmış ek bir emici kat bez eklemek sorunun çözümüne yardım edecektir.
